سال‌هاست که در فیلم‌ها، مستندها و حتی کتاب‌ها، این تصویر در ذهن ما ساخته شده که گربه‌های خانگی هدیه‌ای از دل مصر باستان هستند؛ همراه فرعون‌ها، مومیایی‌ها و نقاشی‌هایی که گربه را در کنار خدایان مصری نشان می‌دهند. اما یک پژوهش ژنتیکی تازه روی ده‌ها گربه باستانی حالا این روایت رمانتیک را زیر و رو کرده است. دانشمندان با تحلیل ژنوم ۷۰ گربه باستانی از نقاط مختلف جهان، بالاخره توانسته‌اند مسیر واقعی اهلی شدن و گسترش گربه‌های خانگی را ردیابی کنند و نتیجه، برخلاف آن چیزی است که سال‌ها در رسانه‌ها و فرهنگ عامه تکرار شده: نقطه شروع داستان گربه‌های خانگی، مصر نبوده است.
این تحقیق تازه، سرنخ را به چند هزار سال قبل و به منطقه‌ای برمی‌گرداند که آن را «هلال حاصلخیز» می‌شناسیم؛ ناحیه‌ای وسیع در خاورنزدیک که بخش‌هایی از خاورمیانه امروزی، بین‌النهرین، آناتولی و حتی بخش‌هایی از ایران و شام را در خود جا می‌دهد. دقیق‌تر بگوییم، به نظر می‌رسد زمانی که انسان‌ها در این منطقه از شکار و کوچ‌نشینی به سمت کشاورزی و زندگی روستایی حرکت کردند، گربه‌های وحشی محلی هم به تدریج به این سبک زندگی جدید نزدیک شدند. انبارهای غله، موش‌ها را جذب می‌کرد و موش‌ها، شکارچی طبیعی خود یعنی گربه را. از همین همزیستی ساده و سودمند، رابطه‌ای شکل گرفت که امروز آن را به عنوان «گربه خانگی» می‌شناسیم.
تحلیل ژنوم گربه‌های باستانی از دوره‌ها و مکان‌های مختلف نشان داده که یک شاخه ژنتیکی مشخص – وابسته به گربه‌وحشی خاورنزدیک (Felis silvestris lybica) – به تدریج همراه انسان‌ها از خاورمیانه به اروپا، آفریقا و در نهایت به سراسر جهان گسترش پیدا کرده است. مصر در این داستان نقش مهمی داشته، اما نه به عنوان نقطه شروع، بلکه به عنوان یکی از مراکز مهم گسترش فرهنگی و مذهبی احترام به گربه. مصری‌ها گربه را مقدس کردند، تصویرش را بر دیوارها کشیدند و حتی برایش مراسم تدفین باشکوه برگزار کردند؛ اما ریشه ژنتیکی این حیوان خانگی محبوب، چند قرن یا حتی چند هزار سال قبل‌تر و در جغرافیایی وسیع‌تر شکل گرفته است.
نتیجه این تحقیق فقط یک نکته جالب درباره گربه‌ها نیست؛ بلکه یادآوری مهمی است درباره این‌که چطور علم ژنوم باستانی می‌تواند افسانه‌های قدیمی را به چالش بکشد. آنچه ما از فیلم‌ها و کلیشه‌ها آموخته‌ایم، همیشه با داده‌های واقعی هم‌خوان نیست. امروز می‌دانیم که گربه‌های خانگی، محصول یک رابطه طولانی، پیچیده و چندمرحله‌ای بین انسان و طبیعت در خاورنزدیک هستند؛ رابطه‌ای که از کنترل موش‌ها