این کشف جدید، یکی از قدیمیترین پرسشهای انسانشناسی را هدف گرفته است: چه زمانی انسان برای نخستینبار آتش را ساخت؟
اگرچه سالها بود که پژوهشگران شواهدی از «استفاده» انسانهای ابتدایی از آتش یافته بودند—از جمله بقایای سوختگی در غارها و استخوانهای نیمسوخته—اما تفاوت بزرگی میان استفاده از آتش طبیعی (مثل آتشسوزیهای جنگلی) و توانایی ساختن آتش بهصورت کنترلشده وجود دارد. توانایی ساخت آتش، یک جهش عظیم تکاملی محسوب میشود؛ زیرا به معنای دسترسی پایدار به گرما، پختوپز، حفاظت در برابر شکارچیان، گسترش مناطق زیستی و حتی رشد ظرفیتهای شناختی است.
مطالعه جدید منتشرشده در IFLScience، نقطه عطفی مهم در این بحث ایجاد کرده است. تیمی از باستانشناسان و محققان علوم زمین با تحلیل لایههای رسوبی و بقایای سوختگی، قدیمیترین شواهد ساخت آتش را یافتهاند؛ شواهدی که نشان میدهد انسانهای آغازین حدود ۴۰۰٬۰۰۰ سال پیش نهفقط با آتش مواجه میشدند، بلکه آن را بهصورت فعال تولید و کنترل میکردند. این نتایج بر اساس تغییرات مولکولی در چوبهای سوخته، دودههای ریزِ حرارتدیده و توزیع فضاییِ جایگاه آتشهای مکرر است.
این کشف زمانی اهمیت بیشتری پیدا میکند که بدانیم کنترل آتش یکی از بزرگترین نقاط عطف تکامل بشر بوده است. پختن غذا باعث افزایش کالری دریافتی و رشد حجم مغز شد؛ شبنشینیهای اطراف آتش بر ارتباطات اجتماعی تأثیر گذاشت؛ نور آتش امکان ادامه فعالیت در شب را فراهم کرد؛ و گرمایش، مهاجرت انسانها را به نواحی سردتر ممکن ساخت.
یافتههای جدید نشان میدهد انسانهای اولیه نه موجوداتی صرفاً شکارگر-گردآورنده، بلکه مدیرانِ محیط، سازندگان ابزار و مهندسان انرژی بودهاند. این نتیجه حتی میتواند خط زمانی تکامل شناختی انسان را به شکل قابل توجهی به عقب ببرد.
به بیان ساده، آتش نقطهای بود که طبیعت و فرهنگ بههم رسیدند—و این کشف جدید مرز این نقطه را ۴۰۰ هزار سال عقبتر میبرد.