دریا گاهی حافظهی خود را به ما برمیگرداند؛ و این بار، پس از بیش از ۳۰۰ سال سکوت، اعماق کارائیب بخشی از یادگار خود را پس داده است.
کشتی افسانهای San José، که در سال ۱۷۰۸ میلادی حین نبرد میان اسپانیا و بریتانیا غرق شد، حالا نخستین گنجش را به انسان بازگردانده — کشف رسمی بخشهایی از طلا و نقرهاش، در عملیاتی که میتواند یکی از بزرگترین بازیابیهای تاریخی و مالی جهان باشد.
به گزارش IFLScience، کارشناسان دریایی کلمبیا اعلام کردهاند که تیم ملی اکتشاف این کشور موفق شدهاند نخستین آثار فیزیکی از محمولهی سان خوزه را از عمق بیش از ۶۰۰ متر زیر سطح دریا بیرون بیاورند. این کشتی طبق مستندات تاریخی، حامل حدود ۲۰۰ تن طلا، نقره، سکههای اسپانیایی و جواهرات زمرد از معادن آمریکای جنوبی بوده — ثروتی به ارزش حدود ۱۷ میلیارد دلار به نرخ امروز.
نخستین قطعات کشفشده شامل بخشی از توپهای برنزی، ظروف نقرهای تزئینشده و سکههای طلایی با نشان هنری پادشاه اسپانیا بودهاند. تصاویر بنادر و آثار باستانی منتشرشده نشان میدهد حفاظت از گنجینه به شیوهی علمی صورت گرفته تا از آسیب اکسیداسیون فلزات جلوگیری شود.
⚓ افسانهای که سیاست را هم لرزاند
سان خوزه تنها یک کشتی نیست؛ یک نماد تاریخی از سود مستعمرهها و رقابت قدرتهای قرن ۱۸ است.
در زمان غرقشدن، کشتی حامل ثروت معادن پرو و بولیوی به مقصد اسپانیا بود تا بودجهی جنگ علیه بریتانیا تأمین شود. اما در راه بازگشت، ناو انگلیسی HMS Expedition آن را منهدم کرد و کشتی در شعلههای باروت و طلا فرو رفت.
از همان زمان، دهها کشور از جمله اسپانیا و حتی شرکتهای خصوصی آمریکایی مدعی مالکیت این کشتی شدند.
تا سال ۲۰۱۵ کسی محل دقیق غرقشدن را نمیدانست، تا اینکه ناوگان کلمبیا با تکنولوژی سونار سهبعدی و دوربینهای اعماق فشار بالا موفق شد موقعیت واقعی را شناسایی کند. تصاویر منتشرشده، توپهای برنزی با نشان اسطورهای «سان خوزه» را تأیید کرد و گنجینه پس از قرنها دوباره روی نقشه زنده شد.
💰 از کشف تا مالکیت
اصلیترین چالش حالا نه حفاری، بلکه حق مالکیت قانونی بر گنجینه است.
اسپانیا مدعی مالکیت تاریخی است، چون سان خوزه متعلق به ناوگان سلطنتی اسپانیا بوده؛ اما کلمبیا آن را بخشی از میراث فرهنگی ملی میداند، چون در آبهای سرزمینی خود غرق شده. شرکت آمریکایی Sea Search Armada هم مدعی است محل کشتی را دههها قبل یافته بود و بنابراین حق مشارکت دارد.
در حال حاضر، پرونده به دادگاه بینالمللی ارجاع داده شده و کارشناسان میراث فرهنگی خواستار حفاظت کامل از آثار تا پایان بازسازی قانونی هستند.
🧭 اهمیت علمی کشف
فارغ از ارزش مالی، این عملیات فرصتی استثنایی برای مطالعهی فناوری کشتیسازی اسپانیای قرن ۱۸، چگونگی حفاظت اجسام فلزی در محیطهای نمکی، و شناسایی مسیرهای تجاری دوران مستعمرات.
دانشمندان در کنار باستانشناسان، از طریق مدلسازی سهبعدی قصد دارند وضعیت واقعی سازه چوبی و نحوهی فرو رفتن آن در بستر ماسهای را بازسازی کنند تا شاید بتوان روزی کل کشتی را بالاکشید.
🌊 افسانهای که هنوز تمام نشده
حالا جهان با هیجان منتظر ادامهی عملیات است؛ چراکه حتی اگر تنها ۱۰ درصد از ثروت سان خوزه بازیابی شود، این کشف میتواند رکورد بزرگترین گنجینه واقعی دنیا را بزند.
برای مردمان منطقه، این نه صرفاً طلا و جواهر، بلکه بازگشت بخشی از تاریخ فراموششده است — یادآور جهانی که در آن طلا، سیاست و انسانیت با موج دریاها معامله میشدند.