تماشای یک کهکشان دیگر از بیرون، برای اخترشناسان همیشه سادهتر از درک ساختار کهکشان خودمان بوده است. دلیلش هم واضح است: ما در دل راه شیری زندگی میکنیم؛ درست مثل کسی که وسط یک شهر ایستاده و میخواهد نقشه کامل آن را رسم کند. گردوغبار کیهانی، موقعیت ما در بازوی اوریون، و محدودیت زاویه دید باعث میشود دیدن ساختار بزرگمقیاس راه شیری کاری بسیار دشوار باشد. اما اکنون، طبق گزارش IFLScience، دانشمندان با بهکارگیری روش «مطالعه از داخل به بیرون» و استفاده از دادههای دقیق مأموریتهایی مانند گایا، اسپیتزر و رادیوتلسکوپهای آرایهای، موفق به شناسایی ویژگیهای پنهانی شدهاند که تصویر ما از کهکشان را دگرگون میکند.
یکی از مهمترین یافتهها مشخص شدن الگوهای پیچیدهتر در بازوهای مارپیچی است. مدتها تصور میشد بازوهای راه شیری ساختاری ثابت و یکنواخت دارند؛ اما مشاهدات جدید نشان میدهد این بازوها در واقع شامل قطعات جداگانه، شاخههای فرعی، و بخشهایی هستند که از دید ما تاکنون پنهان بودهاند. این ساختارهای ریزتر نهتنها مسیر حرکت ستارگان، بلکه محل شکلگیری ابرهای مولکولی و ستارگان جوان را هم تحت تأثیر قرار میدهند. با نگاه از «داخل به بیرون»، دانشمندان توانستند تفاوت سرعت چرخش این بازوها و حتی مناطق فعالتر را با دقت بیسابقه اندازهگیری کنند.
از دیگر کشفیات، شناسایی تحرکات غیرعادی ستارگان در بخشهای مرکزی و پیرامونی کهکشان است. این حرکتهای غیرمنتظره میتواند نشانههایی از برخوردهای گذشته راه شیری با کهکشانهای کوچکتر باشد؛ برخوردهایی که آثارشان در توزیع و سرعت ستارگان باقی مانده اما از سطح زمین قابل دیدن نبودند. با تحلیل دقیق این الگوها، پژوهشگران اکنون بهتر میدانند که کهکشان ما چه برخوردهایی را پشت سر گذاشته و چگونه این برخوردها ساختار امروز آن را شکل دادهاند.
همچنین شواهد تازهای از پوستهها، موجها و شکافهای گازی در هاله کهکشان کشف شده است که احتمالاً نتیجه برخورد یک کهکشان کوتوله یا تجمعهای چگال ماده تاریک است. این ویژگیها پیشتر پنهان بودند، زیرا تنها از زاویهای خاص و با ترکیب دادههای چند طیف قابل آشکارسازیاند. چنین یافتههایی کمک میکند بفهمیم کهکشان ما تنها یک دیسک صاف و آرام نیست، بلکه یک ساختار پویا و دائماً در حال تغییر است.
یکی از جذابترین بخشهای مطالعه جدید، مشاهده ویژگیهایی است که درست مقابل چشم ما بودهاند اما به دلیل زاویه دید داخلی، هرگز به صورت «ساختار کامل» دیده نمیشدند. برای مثال، برخی از رشتههای گازی طولانی یا حلقههای ستارهزا اکنون تصویری سهبعدیتر پیدا کردهاند. این تغییر زاویه دید باعث شده مدلهای گذشته بازنگری شوند و حتی برخی فرضیات کلاسیک درباره شکل دقیق راه شیری زیر سؤال برود.
اهمیت این کشفها فقط علمی نیست؛ بلکه به ما کمک میکند جایگاه واقعی خودمان را در کهکشان بهتر درک کنیم. وقتی میدانیم خورشید در کدام شاخه، کدام لایه و کدام جریان حرکتی قرار دارد، میتوانیم بهتر بفهمیم چه نوع تأثیراتی از رویدادهای کهکشانی گذشته دریافت کرده و چه چیزی در آینده انتظارمان را میکشد. مطالعه راه شیری از داخل، کاری سخت اما نتیجهاش حیرتانگیز است: هرچه بیشتر میدانیم، بیشتر درک میکنیم که حتی خانهٔ کیهانیمان هم پر از اسرار کشفنشده است.