تصور کنید در میانه یک بارداری پر از نگرانی و مراقبت، هر بار خبر تازهای درباره کرونا، سویههای جدید یا عوارض واکسن جلوی چشمتان ظاهر میشود. از یک طرف میخواهید از خودتان و جنین محافظت کنید، از طرف دیگر، ترس از اینکه «مبادا واکسن به بچه آسیب بزند» رهایتان نمیکند. این دوگانگی برای میلیونها زن باردار در سراسر جهان تجربهای بسیار واقعی بوده است؛ ترسی که بارها توسط شایعات و اطلاعات غلط در شبکههای اجتماعی تشدید شده است. حالا اما یک تحلیل بزرگ و دقیق، تصویر خیلی واضحتری ارائه میدهد: واکسن کووید در بارداری نهتنها ایمن است، بلکه میتواند خطر بستری شدن را تا حدود ۶۰ درصد کاهش دهد.
مطالعهای که نتایج آن در این گزارش مطرح شده، بهجای تکیه بر چند مورد محدود، به دادههای گسترده از زنانی نگاه کرده که در دوران بارداری واکسن دریافت کردهاند و سرنوشت آنها را با زنانی که واکسن نزدهاند، مقایسه کرده است. این یعنی بهجای حدس و گمان، با عدد و آمار واقعی طرف هستیم. آنچه این دادهها نشان میدهد، ساده و در عین حال بسیار مهم است: زنان بارداری که در برابر کووید واکسینه شدند، بهطور قابل توجهی کمتر در بیمارستان بستری شدند و در برابر شکلهای شدید بیماری محافظت بیشتری داشتند.
این یافته در بستر علمیِ بارداری اهمیت مضاعف دارد. میدانیم که بارداری، به دلیل تغییرات سیستم ایمنی و فشارهای فیزیولوژیک، میتواند زنان را در برابر بعضی عفونتها آسیبپذیرتر کند. از همان اوایل همهگیری گزارشها نشان میداد که زنان باردار با ابتلای شدید به کووید بیشتر در معرض بستری، مراقبتهای ویژه و حتی خطرات جدی برای جنین قرار میگیرند. به همین دلیل، بسیاری از انجمنهای علمی و سازمانهای بهداشتی معتبر در دنیا، از جمله سازمان جهانی بهداشت (WHO) و مراکز کنترل بیماریها (CDC)، توصیه کردند که زنان باردار نیز باید در برنامه واکسیناسیون قرار بگیرند.
اما در دنیای واقعی، توصیه علمی کافی نیست؛ اعتماد حرف اول را میزند. بسیاری از خانوادهها با این پرسش روبهرو بودند که «اگر بعداً معلوم شد واکسن برای جنین خطر داشته، چه؟» یا «چرا باید در بارداری که خودش پرریسک است، ریسک دیگری اضافه کنم؟». همینجا است که مطالعات گسترده مانند این پژوهش، نقش حیاتی پیدا میکنند. وقتی هزاران مورد بارداری بررسی میشود و هیچ افزایش معناداری در عوارض جدی برای مادر و جنین دیده نمیشود، اما در مقابل، کاهش واضح در بستری و بیماری شدید مشاهده میشود، بهتدریج تصویر از «ریسک مبهم» به «فایده ثابتشده» تغییر میکند.
نتایج این تحقیق نشان میدهد که واکسنهای کووید مورد استفاده در زنان باردار، در کاهش خطر بستری شدن به دلیل کرونا بسیار مؤثر بودهاند. در عمل یعنی اگر دو گروه مشابه از زنان باردار را کنار هم بگذاریم – یک گروه واکسنزده، یک گروه واکسننزده – در گروه واکسننزده، احتمال اینکه بیماری آنقدر شدید شود که کار به بیمارستان بکشد، بهطور قابل توجهی بالاتر است. کاهش حدود ۶۰ درصدی خطر بستری، عددی است که در سیاستگذاری سلامت عمومی، یک امتیاز بزرگ محسوب میشود.
نکته مهم دیگر این است که مطالعات جدید، علاوه بر نگاه به اثربخشی، ایمنی واکسن در بارداری را نیز زیر ذرهبین بردهاند. نگرانیهای رایج شامل خطر سقط جنین، زایمان زودرس، وزن کم نوزاد هنگام تولد یا مشکلات رشدی در جنین بوده است. دادههای موجود تا این لحظه نشان نمیدهد که دریافت واکسن کووید در بارداری باعث افزایش این عوارض میشود. برعکس، با کاهش احتمال ابتلای شدید مادر، ریسک برخی پیامدهای ثانویه برای جنین نیز کاهش مییابد؛ چرا که عفونت شدید خود میتواند باعث استرس شدید، تب بالا، کمبود اکسیژن و سایر شرایط نامطلوب برای جنین شود.
البته علم همیشه بهروز میشود و هر چه زمان میگذرد، دادههای بیشتری جمع میشود؛ اما آنچه اکنون در اختیار داریم، تصویری نسبتاً مطمئن است: برای زنان باردار، واکسن کووید بیشتر یک سپر محافظ است تا منبع خطر. این پیام، برای پزشکان و ماماها که باید هر روز به سوالات نگرانکننده مادران جواب بدهند، کلیدی است. آنها اکنون میتوانند نهفقط بر اساس توصیههای کلی، بلکه با تکیه بر عددهای واقعی و مطالعات گسترده بگویند: «بله، شواهد علمی نشان میدهد که واکسن در بارداری هم ایمن است و هم مؤثر.»
در نهایت، تصمیم برای تزریق واکسن در بارداری یک انتخاب شخصی است که باید با مشورت پزشک و بر اساس شرایط فردی گرفته شود. اما این انتخاب وقتی منصفانه و آگاهانه است که اطلاعات درست و بهروز در دسترس باشد. شایعات و ترسهای مبهم کمکی به مادر و جنین نمیکند؛ آنچه واقعاً مؤثر است، استفاده از بهترین شواهد علمی برای حفاظت از دو جان در یک بدن است. این مطالعه تازه، یک تکه مهم دیگر از همین پازل است؛ پیامی روشن برای مادرانی که بین ترس و مسئولیت گیر کردهاند: واکسن، در اغلب موارد، طرف شماست.